Skolioza: Jak zadbać o kręgosłup i uniknąć pogorszenia postawy?

Skolioza to schorzenie kręgosłupa charakteryzujące się trójpłaszczyznowym skrzywieniem, co oznacza, że deformacja występuje w trzech płaszczyznach: czołowej (boczne skrzywienie), strzałkowej (kifoza lub hiperlordoza), oraz poprzecznej (rotacja kręgów). Może to wpływać na wygląd ciała, zakres ruchu, a w zaawansowanych przypadkach również na funkcjonowanie układu oddechowego i sercowo-naczyniowego. Odpowiednia profilaktyka, ćwiczenia oraz fizjoterapia mogą pomóc zapobiec pogłębianiu się skoliozy.

W tym artykule dowiesz się, jak dbać o kręgosłup przy skoliozie, jakie nawyki mogą wpłynąć na poprawę postawy oraz dlaczego warto skonsultować się ze specjalistami z zakresu fizjoterapii oraz treningu personalnego/medycznego, aby uzyskać indywidualnie dopasowany plan profilaktyki i terapii.

Czym jest skolioza i jak wpływa na postawę?

Skolioza to trójpłaszczyznowe skrzywienie kręgosłupa, co oznacza, że deformacja występuje w trzech płaszczyznach:

Płaszczyzna czołowa – boczne skrzywienie kręgosłupa, które objawia się asymetrią ciała, np. jedno ramię jest wyżej od drugiego.
Płaszczyzna strzałkowa – występuje nadmierne wygięcie w przód (hiperlordoza) lub w tył (kifoza).
Płaszczyzna poprzeczna – dochodzi do rotacji kręgów, co prowadzi do deformacji żeber, tworząc tzw. garb żebrowy.

Skolioza może wystąpić zarówno u dzieci, jak i dorosłych, a proces rehabilitacji różni się w każdej z tych grup. W łagodnych przypadkach może być bezobjawowa, jednak zaawansowana skolioza prowadzi do znacznej deformacji sylwetki, bólu oraz ograniczenia ruchomości.

Dlaczego skolioza pogarsza postawę? Nierównomierne napięcie mięśni i więzadeł przy kręgosłupie powoduje, że ciało adaptuje się do skrzywienia, co prowadzi do asymetrii. Brak leczenia może pogłębiać zmiany, dlatego warto wiedzieć, jak skutecznie wspierać zdrowie kręgosłupa i przeciwdziałać pogłębianiu się asymetrii.

Jakie są przyczyny i formy leczenia skoliozy?

Przyczyny skoliozy mogą być różne, ale najczęściej występuje skolioza funkcjonalna i idiopatyczna. Skolioza funkcjonalna jest wynikiem stylu życia – postawy, charakteru wykonywanej pracy, długotrwałego siedzenia czy asymetrycznego wykonywania czynności. Jest to dysfunkcja korygowalna, co oznacza, że można ją poprawić za pomocą ćwiczeń i terapii manualnej.

Najczęściej występującym rodzajem skoliozy jest jednak skolioza idiopatyczna, stanowiąca około 80% wszystkich przypadków. Przyczyna deformacji jest nieznana i często wywodzi się z okresu dzieciństwa, zwłaszcza podczas intensywnego wzrostu.

W przypadku dzieci i młodzieży leczenie należy zacząć od wizyty u ortopedy lub fizjoterapeuty, który oceni kąt skrzywienia oraz zaplanuje proces rehabilitacji [1]. Kąt skrzywienia decyduje o formie leczenia, od ćwiczeń i masaży, przez ortezy, aż po operację w przypadku skrzywienia >40° przed zakończeniem dojrzewania płciowego i >50° po jego zakończeniu [2].

U dorosłych ze skoliozą idiopatyczną pełna korekcja asymetrii jest praktycznie niemożliwa i niekonieczna. Skolioza <10° jest uznawana za wariant normy i nie wymaga leczenia [3]. W pracy z dorosłymi celem terapii nie jest statyczna symetria sylwetki, ale funkcjonalne zakresy ruchomości, siły obu stron ciała oraz zdolności stabilizacyjne.

6 praktycznych sposobów na dbanie o kręgosłup przy skoliozie

Poniżej znajdziesz sprawdzone sposoby na to, jak zadbać o swój kręgosłup, aby uniknąć pogorszenia postawy i zmniejszyć dolegliwości związane ze skoliozą.

Odpowiedni trening siłowy i mobility

Każda skolioza jest inna, dlatego każda wymaga indywidualnie dopasowanego programu ćwiczeń. W jednym przypadku wskazane może być rozciąganie lewej strony dolnego tułowia i prawej grupy mięśni pośladkowych, a w innym odwrotnie. Podobnie jest z ćwiczeniami siłowymi – niektóre mięśnie i strony ciała mogą być słabsze, inne silniejsze. Trening jednostronny, na przykład wykonywany jednonóż lub jednorącz, pomaga wyrównywać dysproporcje w sile mięśniowej. Warto pamiętać, że dobrze dobrany trening siłowy jest bardzo skuteczny i często daje lepsze rezultaty niż specjalistyczne metody dostępne na rynku [4].

Fizjoterapia i terapia manualna

Regularne sesje terapii manualnej zmniejszają napięcie w nadmiernie obciążonych obszarach ciała, które ze względu na asymetrię są szczególnie podatne na przeciążenia. Masaż jest szczególnie pomocny na początku terapii, gdy osoba nie miała wcześniej doświadczeń z pracą nad skoliozą, a tkanki mają niską tolerancję na zmęczenie. Możesz również samodzielnie stosować piłkę do lacrosse, aby szukać bolesnych punktów w okolicy kręgosłupa i pośladków.

Prawidłowa postawa na co dzień i ergonomia pracy

Codzienne nawyki mają duży wpływ na postawę. Zwracaj uwagę na to, jak siedzisz i stoisz. Osoby z tendencją do garbienia się lub asymetrycznego ustawiania ciała mogą nieświadomie pogłębiać skoliozę. Zadbaj o ergonomiczne stanowisko pracy, stosuj podpory na plecy, a także pamiętaj o częstych przerwach i rozciąganiu się podczas siedzenia.

Unikanie jednostronnych obciążeń

Noszenie torebek na jednym ramieniu, długotrwałe noszenie plecaka tylko na jednym ramieniu lub spanie w niewłaściwej pozycji może zwiększać asymetrię ciała i negatywnie wpływać na postawę. Wybieraj plecaki, które równomiernie obciążają oba ramiona, a torby przenoś na zmianę z jednego ramienia na drugie. Przy skoliozie kluczowe jest dążenie do symetrii w codziennych nawykach.

Odpowiednie ćwiczenia oddechowe oraz praca nad koordynacją

Skolioza może wpływać na równowagę ciała, zaburzać koordynację ruchową, orientację przestrzenną i różnicowanie kinestetyczne. Istotnym elementem terapii jest praca z układem receptorowym, który poprzez receptory umożliwia mózgowi lepszą komunikację z otoczeniem. Ćwiczenia oddechowe oraz ukierunkowane na mięśni oczy i praca nad kinestezją pomagają wzmocnić zdolności do kontrolowania ciała i poprawiają ergonomię ruchów [5].

Zbilansowana dieta i odpowiednia regeneracja

Zdrowy styl życia, obejmujący odpowiednią dietę i regenerację, również pozytywnie wpływa na kręgosłup. Właściwe odżywianie dostarcza organizmowi składników niezbędnych do regeneracji mięśni i kości. Odpowiednia ilość snu oraz techniki relaksacyjne, takie jak medytacja czy joga, pomagają redukować stres i napięcie mięśniowe, co jest szczególnie istotne dla osób ze skoliozą.

Dlaczego warto korzystać z profesjonalnej pomocy?

Chociaż istnieje wiele ćwiczeń i metod dbania o postawę, osoby ze skoliozą powinny korzystać z indywidualnie dobranych terapii. W ten sposób można uniknąć ryzyka pogorszenia skrzywienia, które może wynikać z nieprawidłowo dobranych ćwiczeń.

W naszym studio na ulicy Dworcowej we Wrocławiu oferujemy kompleksową metodę pracy nad skoliozą. Zaczynamy od wywiadu i godzinnej diagnostyki, podczas której badamy rodzaj skoliozy, zakresy ruchu oraz siłę stawów. Na podstawie wyników nasi trenerzy medyczni tworzą indywidualny program treningu siłowego i mobilności. Z kolei nasi fizjoterapeuci wspierają cały proces terapią manualną. Całość uzupełniamy edukacją i wsparciem pozatreningowym

Podsumowanie

Skolioza to schorzenie, które wymaga systematycznego podejścia i dbania o zdrowe nawyki. Odpowiednio dobrane ćwiczenia wzmacniające, regularne sesje fizjoterapii oraz świadome unikanie czynników, które mogą pogorszyć postawę, stanowią fundament skutecznej profilaktyki. Jeśli zależy ci na zdrowym kręgosłupie i chcesz uniknąć pogłębienia skoliozy, rozważ skorzystanie z profesjonalnej pomocy. Nie bój się swojej skoliozy, wzmocnij się w swojej wyjątkowej asymetrii.

Bibliografia

[1] T. Guszczyn i inn., Wady postawy – obserwować czy leczyć? Część 2, https://podyplomie.pl/pediatria/20419,wady-postawy-obserwowac-czy-leczyc-czesc-2, [dostęp: 16.09.2023, 13:05].

[2] Staheli LT (ed.). Practice of Pediatric Orthopedics. 2nd edition. Philadelphia, Lippincott Williams & Wilkins 2006:197-233.

[3] Julio Urrutia I inn., The impact of lumbar scoliosis on pain, function and health-related quality of life in postmenopausal women, Eur Spine J,. 2011 Dec;20(12):2223-7.

[4] Yan Sun I inn., Spinal Manual Therapy for Adolescent Idiopathic Scoliosis: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials, Biomed Res Int, 2023 Jan 4:2023:7928429.

[5] Marlette Burger I inn., The effectiveness of Schroth exercises in adolescents with idiopathic scoliosis: A systematic review and meta-analysis, S Afr J Physiother, 2019 Jun 3;75(1):904.